ارزیابی کارآیی مصرف نور و نیتروژن در گندم (triticum aestivum) تحت سطوح آبیاری و کود نیتروژنه

به منظور تعیین عملکرد، کارآیی مصرف نور،میزان آب­ شویی، تجمع و کارآیی مصرف نیتروژن گندم در شرایط آب و نیتروژن محدود، آزمایش مزرعه ­ای به صورت کرت­ های خرد شده در قالب طرح بلوک­ های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو فصل زراعی 89-1388 و 90-1389 روی گیاه گندم در شهرستان شیروان انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی از سه سطح آبیاری (i1: آبیاری کامل (ظرفیت زراعی)، i2: 80 درصد ظرفیت زراعی، i3: 60 درصد ظرفیت زراعی و i4: بدون آبیاری (دیم)) به عنوان فاکتور اصلی و چهار سطح کود نیتروژن (n1: 0، n2: 100، n3: 175 و n4: 250 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) به عنوان فاکتور فرعی تشکیل شدند. صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص سطح برگ، کارآیی مصرف نور در کانوپی، آب­شویی نیتروژن، غلظت نیتروژن و کارآیی مصرف نیتروژن در گیـاه گنـدم مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که اثر تیمارهای آبیاری و کود نیتروژن بر صفات اندازه­گیری شده معنی­دار بود. به ­طوری­که، در تمامی صفات اندازه ­گیری شده به جزء کارآیی مصرف نیتروژن بالاترین مقدار صفات از تیمار آبیاری مطلوب همراه با مصرف 250 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به ­دست آمد. در رابطه با کارآیی مصرف نیتروژن نیز دو روند کاملاً متفاوت مشاهده شد. در حالت اول در تیمارهای آبیاری مطلوب (i1) و تنش ملایم رطوبتی (i2) با افزایش مقدار نیتروژن، کارآیی مصرف نیتروژن نیز افزایش یافت. اما در حالت دوم که در تیمارهای تنش شدید (i3) و بدون آبیاری (i4) رخ داد، با افزایش مقدار نیتروژن (از n1 (بدون مصرف کود) تا n4 (مصرف 250 کیلوگرم در هکتار کود))، کارآیی مصرف نیتروژن کاهش یافت. به­ طورکلی از نتایج آزمایش می­توان چنین استنتاج کرد که برای حصول بالاترین عملکرد و کیفیت گندم، و همچنین استفاده کارآمد از تشعشع خورشیدی و نیتروژن مصرفی توسط گیاه زراعی، آبیاری مطلوب همراه با مصرف 250 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در منطقه شیروان بسیار ایده ­آل است.